Ekoturizm ve doğa turizmi doğanın korunmasına katkı sunabilir mi?

Turizm, yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren ekonomik faaliyetlerin önemli bir sektörü haline geldi ve tüm göstergeler, önümüzdeki yıllarda büyümeye devam edeceği yönünde.  

Turistlerin kendileri de taleplerinde giderek daha sofistike hale geliyor;  bu sadece kullandıkları çeşitli tesislerdeki lüks açısından değil, özellikle kültürel özgünlük, yerel topluluklarla temaslar ve flora, fauna, özel ekosistemler ve doğal yaşam hakkında bilgi edinme gibi yönleri içeren anlamlı bir seyahat deneyimi yaşama açısından da geçerlidir.  

Beklenen büyüme ve gözlemlenen yeni eğilimler, ekoturizmi veya doğa turizmini korunan alanlarının sürdürülebilirliğine ve çevre alanların veya toplulukların gelişme potansiyeline olumlu katkı sağlayacak veya olumsuz yönde etkileyecek stratejik bir konuma getirecektir.

Ekoturizm veya doğa turizmi, milli ve doğal park ziyaretleri, kırsal turizm ve benzeri dahil olmak üzere doğayla ilgili turizme olan talebin artmasıyla birlikte turizm ürünlerinde ve destinasyonlarında bir çeşitlenme yaşanıyor.  

Peki ekoturizm ve doğa turizmi ne demek?

Uluslararası Doğa Koruma Birliği'nin tanımına göre ekoturizm, doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı destekleyen, düşük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan, bozulmamış doğal alanlara çevresel açıdan sorumlu seyahat ve ziyarettir.

Doğa turizmi ise ormanın ve tabiatın eşsiz güzelliğinin ve tedavi ediciliğinin bir planlama ve etkin denetim ile ilgi gruplarıyla buluşturulması sürecidir. Bu süreç, korunan alanlardaki yürüme, izleme, gözlemleme, duyumsama, tanık olma, bilgilenme ve sanatsal olan bir süreçtir.

Ekoturizm ve doğa turizmi ,aslında korunan alanların daha etkin bir şekilde korunması ve bölge sakinleri ile ziyaretçilerin çevre bilincinin artırılması için önemli bir araç olabilir.  

Ekoturizm, doğal alanlarda turizmin bir bölümüdür.  Terim 1980'lerin sonunda ortaya çıktı.Ekoturizm, öncelikle doğayı deneyimlemeye ve doğayı öğrenmeye odaklanan ve etik olarak düşük etkili, tüketici olmayan ve yerel odaklı olacak şekilde yönetilen, doğal kaynaklara dayalı sürdürülebilir bir turizm şeklidir.  Tipik olarak doğal alanlarda meydana gelir ve bu tür alanların korunmasına katkıda bulunmalıdır.

Ekoturizm; doğa ve yaban hayatı turları ayrıca yürüyüş, kaya tırmanışı, rafting, mağaracılık, yelken, kuş gözlemciliği ve yüzme gibi birçok macera aktivitesini içerir.

Ekoturizm ve doğa turizmi doğal bir çevreyi bulmaya, anlamaya ve keyfini çıkarmaya çalışan, giderek artan sayıda ayrımcı gezgine hitap eden, pazara dayalı bir alternatif olarak, korunan alanların sürdürülebilir yönetimine yardımcı olabilir.  Yerel halk varlıklarının değerini fark ettiğinden ve onu korumak istediğinden, turizm doğal kaynakların korunmasını destekleyebilir.

Biyoçeşitliliğimizin büyük bir kısmını barındıran korunan alanlar sürdürülemez kalkınmanın baskılarına maruz kaldığından, küresel canlı türleri mirasımız daha önce hiç olmadığı kadar tehdit altında.  İhtiyatlı yaklaşım, bu eşsiz doğal kaynağa zarar verme ve yok olma riski göz önüne alındığında, korunan alanlardaki turizm konusunda bizi özellikle endişelendirmeye teşvik ediyor.

Özellikle turist sayısı arttıkça ve turist dağılımı genellikle ekolojik olarak hassas bölgelerdeki başlıca turizm destinasyonlarında yoğunlaştıkça, ziyaretçi etki yönetimi her zamankinden daha önemli hale gelmektedir.Bu yüzden turizm,diğer herhangi bir endüstri ile aynı kirlilik biçimlerine neden olabilir: hava emisyonları, gürültü, katı atık ve çöp, kanalizasyon, petrol ve kimyasalların salınımı, hatta Trabzon Uzungöl ve Rize Ayder yaylası gibi mimari açıdan görsel kirlilik meydana getirir.

Ekoturizm, ülkedeki sürdürülebilir kalkınmada hayati bir rol oynamaktadır.  Ekoturizm ekonomik büyümeyi teşvik eder.  Ülke ekonomisini iyileştiren bir katalizör görevi görür.  Hindistan'da ekoturizm, yerel halka iş sağlar, karbon ayak izinin azaltılmasına yardımcı olur.  Türkiye’de milli parklar, yeşil alanlar ve vahşi yaşam koruma alanları, uluslararası ekoturizm için önemli yerler olarak ortaya çıkmıştır.

Burada sürdürülebilir turizm devreye girer. Turizm, turizm endüstrisinde ve turizm endüstrisindeki sürdürülebilir uygulamaları ifade eder.  Turizmin hem olumlu hem de olumsuz tüm etkilerini kabul etmek bir istektir.  Olumsuz etkileri en aza indirmeyi ve olumlu etkileri maksimuma çıkarmayı amaçlar.

Bir destinasyon üzerindeki olumsuz etkiler arasında ekonomik sızıntı, doğal çevreye verilen zarar ve aşırı kalabalık yer alır.Bir destinasyon üzerindeki olumlu etkiler, iş yaratma, kültürel mirasın korunması ve yorumlanması, vahşi yaşamın korunması, peyzaj restorasyonu ve daha fazlasını içerir.

Sürdürülebilir turizm, BM Çevre Programı ve BM Dünya Turizm Örgütü tarafından “mevcut ve gelecekteki ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerini tam olarak dikkate alan, ziyaretçilerin, endüstrinin, çevrenin ve ev sahibi toplulukların ihtiyaçlarını karşılayan turizm” olarak tanımlanmaktadır.

Sürdürülebilir Turizm, belirli bir turizm türünü ifade etmez, daha ziyade, gelecek nesiller için tüm turizm türlerinin etkilerinin sürdürülebilir olması için bir istektir.

Sorumlu Seyahat, bireysel gezginlerin davranış ve tarzlarına atıfta bulunan bir terimdir.  Davranışlar, destinasyon üzerinde olumsuz etkilerden çok olumlu bir etki yaratmaya yöneliktir

Sorumlu Seyahat, sürdürülebilir turizm uygulamalarına göre seçimler yapmak isteyen bireysel gezginlerin davranışlarını ifade eder.  Davranışlar genellikle, bir turizm destinasyonunu ziyaret ettiğinde olumsuz etkileri en aza indirme ve olumlu etkileri en üst düzeye çıkarma ile uyumludur.

Turist sayısı arttıkça ve turist dağılımı genellikle ekolojik olarak hassas bölgelerdeki başlıca turizm destinasyonlarında yoğunlaştıkça, ziyaretçi etki yönetimi her zamankinden daha önemli hale gelmektedir.

Bu bağlamda milli parklarda ve diğer korunan alanlardaki turizm operasyonlarının uzun vadeli sürdürülebilirliğini sağlamak için dikkatlice planlanması, yönetilmesi ve izlenmesi gerekmektedir.  Aksi takdirde olumsuz etkiler oluşacak ve bunun yerine turizm bu alanların daha da bozulmasına katkıda bulunacaktır.